Selecteer een pagina

Door Alfred Been

Sinds dinsdag is Nederland in lockdown. Een harde lockdown welteverstaan, in tegenstelling tot de intelligente lockdown van het voorjaar. De maatregelen zijn minstens zo streng als toen, maar de urgentie en het ‘samen-verslaan-we-het-virus’-gevoel lijken nu minder aanwezig in de samenleving.

In het voorjaar bundelde de volledige samenleving alle krachten in de strijd tegen het coronavirus. Iedereen bleef zoveel mogelijk thuis, BN’ers riepen in commercials Nederlanders op om elkaar te beschermen door afstand te houden en op sociale media ontstonden hashtags als #BlijfThuis en #AlleenSamen. Ook nu roept het kabinet Nederlanders op om weer zoveel mogelijk thuis te blijven. Maar de commercials en de BN’ers zijn verdwenen en het sentiment en de saamhorigheid van het voorjaar lijken voor een deel omgeslagen in onverschilligheid, zowel binnen bedrijven als bij burgers. De maatregelen lijken toch vooral voor een ander te gelden.

Exemplarisch zijn diverse grote winkelketens, die zich in allerlei bochten wringen om ondanks de lockdown toch open te kunnen. Ze zoeken de randjes op van wat mag, om – logisch – hun eigen hachje te redden. Het is in die zin bijkans ridicuul te noemen dat de Wibra zich ineens profileert als verkooppunt van essentiële levensmiddelen.

Ook burgers zoeken steeds vaker de grenzen op van wat mag. Eveneens logisch, want de hele samenleving gaat al negen maanden gebukt onder maatregelen, waarvan we vorig jaar nooit hadden gedacht dat ze ooit ingevoerd zouden worden. Niet alleen in de zorg, maar ook in de maatschappij lijkt de rek er soms uit. ‘Dringende adviezen’ zijn niet voor iedereen even dringend, en dat is gevaarlijk met de kerstdagen in zicht.

Potentieel broeinest
Uit het laatste epidemiologisch rapport van het RIVM blijkt dat van de besmettingen met een bekende bron meer dan de helft (50,3 procent) in de thuissituatie plaatsvindt. Nog eens 22,1 procent van de besmettingen vindt haar oorzaak in bezoek. Kerst en oud en nieuw lijken om die reden een potentieel broeinest voor de verspreiding van het coronavirus.

In het satirische televisieprogramma ‘Even tot hier’, zaterdagavond door anderhalf miljoen Nederlanders bekeken, werd daarom opgeroepen om het aantal bezoekers met kerst terug te brengen naar nul. Alleen mensen die alleen wonen zouden bij een vriend of bij familie op bezoek mogen gaan.

Minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge zei in de laatste reguliere coronapersconferentie dat de feestdagen geen feestdagen voor het virus moeten worden. Des te verbazingwekkender is het dat Nederlanders met kerst niet minder personen, maar zelfs een persoon meer mogen uitnodigen dan tijdens de rest van de lockdown. En dat drie dagen op rij, in telkens wisselende samenstellingen. #BlijfThuis geldt kennelijk niet tijdens de feestdagen.

Angstboodschap
Ook in Duitsland is bezoek tijdens de feestdagen toegestaan. Maar bondskanselier Angela Merkel kwam wel met een indringende waarschuwing: ‘Wanneer Duitsers nu niet uitkijken, zou dit wel eens de laatste kerst met opa en oma kunnen zijn.’ Aan een soortgelijke angstboodschap waagde minister-president Mark Rutte zich niet tijdens zijn toespraak aan het Nederlandse volk, en dat zou weleens een gemiste kans kunnen zijn.

De regering ontziet momenteel (bijna) niets of niemand in de strijd tegen het coronavirus. Zelfs een maatregel, die het kabinet koste wat kost wilde voorkomen, wordt opnieuw uit de kast getrokken: sluiting van de basisscholen. Alleen de kerst blijft – met drie dagen op rij drie verschillende bezoekers – voor een groot deel overeind. De vraag is wat meer impact heeft op de samenleving: het kerstbezoek voor één jaar annuleren of basisschoolkinderen opnieuw bijna drie weken fysiek onderwijs ontnemen…

Dat de regering nu al rekening houdt met tegenvallende besmettingscijfers na de feestdagen bleek dinsdag wel tijdens het debat in de Tweede Kamer over de lockdown. Diverse partijen drongen erop aan het besluit de basisscholen te sluiten terug te draaien of om de basisscholen eerder te heropenen dan 18 januari. Rutte zei geen ‘hard nee’, maar wilde ‘geen valse verwachtingen wekken’. Voorafgaand aan de heropening van basisscholen moet het volgens de premier eerst duidelijk zijn wat de effecten van de feestdagen op de besmettingscijfers zijn. Dat het kabinet zich nu al zorgen lijkt te maken over de impact van de feestdagen, belooft niet veel goeds. Het zouden weleens de feestdagen van het virus kunnen worden.