Wie is Rosa Lazarus? Het Nederlands-Duitse project “Rosa – een onzichtbare vrouw” houdt zich bezig met deze vraag. In het kader van het project zijn onder andere een documentaire en een tentoonstelling ontstaan. De film zal vanaf oktober te zien zijn. Rosa Lazarus werd in 1893 als kind van Joodse ouders geboren in het Duitse Stapelmoor (Landkreis Leer). Haar levensverhaal geeft een ontroerende inkijk in de periode van vlucht en migratie tijdens de nazitijd die zij op haar onderduikadres in Groningen wist te overleven.
Talrijke Joden uit Noordwest-Duitsland vluchtten – net als Rosa Lazarus – in de jaren ’30 van de vorige eeuw naar Nederland. Daar zochten zij bescherming tegen de vervolging door de nazi’s.
Via contacten van haar familie lukte het Lazarus, inmiddels woonachtig in Oldenburg, om naar Binne Roorda in Groningen te vluchten. Roorda was actief in het verzet en gaf tussen 1942 en 1945 onderdak aan acht Joodse onderduikers die daardoor de Holocaust hebben overleefd. Hoewel Rosa Lazarus dankzij deze moedige daad in leven bleef, werd Binne Roorda aan het eind van de oorlog slachtoffer van de naziterreur.
“Het doel van dit project is om het ontroerende verhaal van Rosa Lazarus tot in detail in kaart te brengen en bekend te maken onder een breed publiek. Het levensverhaal van Rosa Lazarus is representatief voor een hoofdstuk uit de geschiedenis van de regio Oldenburg-Ostfriesland-Groningen dat vooralsnog onderbelicht is gebleven. Dit biedt kansen voor een grensoverschrijdende Europese herdenkingscultuur”, zegt filmmaker Farschid Ali Zahedi.
De vereniging “Werkstattfilm” uit Oldenburg is belast met de coördinatie en leiding van het project. “Wij zijn al meer dan 20 jaar actief op het gebied van regionaal film- en mediawerk en mediageschiedenis. In deze periode zijn tal van maatschappelijk relevante onderwerpen met behulp van visuele media aan bod gekomen. Dit leverde een groot aantal documentaire, tentoonstellingen en publicaties op. Een belangrijk onderdeel van ons werk is het in beeld brengen van de plaatselijke geschiedenis van het Nationaalsocialisme”, aldus Zahedi. “We hebben de Joodse gemeente Groningen bereid gevonden om met ons samen te werken in dit tweetalige project. Daarnaast werken wij ook veel samen met het team rond de schrijfster Ytje Stevens-Roorda, die onderzoek doet naar het leven van haar grootvader Binne Roorda.”
Behalve de documentaire ontstaat er een (online-)tentoonstelling en een pedagogisch concept. “We nodigen docenten van harte uit om contact met ons op te nemen als zij met ons willen samenwerken”, aldus de organisatoren van het project. De tentoonstelling en het pedagogische concept zullen ter afronding van het project in Groningen en Oldenburg worden gepresenteerd.
De data waarop de documentaire vertoond zal worden zijn inmiddels bekend (zie onderstaand overzicht). De tentoonstelling gaat op 25 oktober van start in Oldenburg. De film en tentoonstelling zal naar verwachting o.a. ook te zien zijn in Leer. In verband met het coronavirus moet u zich voor alle bijeenkomsten aanmelden via info@werkstattfilm.de. Dit kan ook telefonisch via +49 (0)441-12180.
Het project wordt mogelijk gemaakt door ondersteuning uit het INTERREG-project „Net(z)werk+“ van de Eems Dollard Regio (EDR). Het wordt mede gefinancierd in het kader van het INTERREG V A-programma Deutschland-Nederland met middelen uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO), cofinanciers zijn de provincies Drenthe, Fryslân en Groningen alsmede het “Ministerium für Bundes- und Europaangelegenheiten und Regionale Entwicklung” van de deelstaat Niedersachsen.
